Η Ελλάδα πενθεί (...) τον Κ.Αξελό.

Θα πρέπει να ήταν το καλοκαίρι του 1986 (;) αν και δεν είμαι απόλυτα σίγουρος.

Ταξίδευα για τη Σίφνο , για το Κάστρο της Σίφνου μόνος μου θέλοντας να περάσω δυο εβδομάδες αφιερωμένες σε γράψιμο, διάβασμα, περιπάτους, στον πιο μαγικό για μένα προορισμό των Κυκλάδων. Για μένα, Σίφνος σήμαινε και σημαίνει Κάστρο. Τίποτα άλλο.

Ανάμεσα στα ελάχιστα πράγματα που είχα μαζί μου, ένα βιβλίο που είχα αγοράσει τις προηγούμενες μέρες «Για την Πλανητική Σκέψη» του Κώστα Αξελού.

Ένας στοχαστικός οδηγός «Προς την πλανητική σκέψη -Το γίγνεσθαι - σκέψη του κόσμου και το γίγνεσθαι - κόσμος της σκέψης».

Καθώς το καράβι έφευγε από τον Πειραιά και απλώθηκα σε κάποιο πάγκο στο κατάστρωμα, έβγαλα το βιβλίο από το γυλιό μου και το άνοιξα.

Το ξανάκλεισα 5-6 ώρες μετά, όταν η μπουρού του καραβιού σήμανε την άφιξη. Στο μεταξύ διάστημα, καθώς το βαπόρι διέσχιζε το Αιγαίο, εγώ είχα βυθιστεί στον πιο γοητευτικό φιλοσοφικό κόσμο που είχα συναντήσει στη ζωή μου.


Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε που μαζί με τα ποιήματα του Σεφέρη ήταν τα απολύτως απαραίτητα στα ταξίδια μου.

Γιατί με γοήτευσε τόσο; Ένας από τους κεντρικούς λόγους είναι η γραφή του -αυτή κάθε αυτή -που προσδιοριζόταν έντονα από την Ποιητική Αφαίρεση και πύκνωση.

Έφυγε λοιπόν από κοντά μας και ο Κώστας Αξελός.

Και αυτόν, πραγματικά, τον πενθώ ως να έφυγε ένας «δικός μου».

Δεν έπαψε, ούτε ποτέ θα πάψει να είναι ένα μεγάλο σημείο αναφοράς για μένα, και δεν θα πάψω ποτέ να του οφείλω πάρα πολλά για την όποια σκέψη διαμόρφωσα.

Αλλά και για κάτι άλλο:

Η γλώσσα του και κυρίως η στοχαστική ερμηνεία που απέδιδε στις λέξεις, στη γραμματική και τη μουσική της γλώσσας, με έκαναν να αγαπήσω τα Ελληνικά του Καβάφη και του Σεφέρη και να αποστασιοποιηθώ από τη λεξιλαγνεία και τον «εύηχο γλωσσικό ναρκισσισμό» του Ελύτη.

Ο μεγάλος Έλληνας στοχαστής, άφησε σήμερα 4 Φεβρουαρίου του 2010 , την τελευταία του πνοή στο Παρίσι όπου ζούσε από το 1945.


Ο Κώστας Αξελός στο Παρίσι με τον Γάλλο στοχαστή Jean Paul Dolle

Ποιος ήταν όμως;

Ο Κώστας Αξελός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1924.

Παιδί αστικής οικογένειας, διδάχτηκε από μικρός γαλλικά και γερμανικά, ενώ η εφηβεία του φωτίστηκε από τα κείμενα των Ηράκλειτου, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Εμπεδοκλή, Μαρξ, Νίτσε, Ντοστογιέφσκι, και ποιητών όπως ο Ρεμπώ, ο Ρίλκε, ο Χέλντερλιν και άλλοι.

Σε ηλικία 17 ετών εντάχθηκε στην κομμουνιστική νεολαία και, παρά τις διαφωνίες του, πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση, υποστηρίζοντας ότι «ο πραγματικός κομμουνιστής πρέπει να κρατάει στο ένα χέρι το όπλο και στο άλλο τα βιβλία του Ρίλκε».


Το 1944, στα Δεκεμβριανά, έζησε εικονική εκτέλεση στα κρατητήρια της Ασφάλειας, φυλακίστηκε σε στρατόπεδο και τελικά απέδρασε.

Tο 1946 εγκατέλειψε τις γραμμές του KKE.

Τέλη του 1945, με τη βοήθεια του Οκτάβιου Μερλιέ -διευθυντή τότε του Γαλλικού Ινστιτούτου στην Αθήνα- επιβιβαζόταν στο θρυλικό πλέον πλοίο «Ματαρόα» μαζί με τον Κ. Καστοριάδη, τον Κ. Παπαϊωάννου, τον Κ. Βυζάντιο, την Μ. Κρανάκη, τον Κ. Κουλεντιανό, τον Ν. Σβορώνο και άλλους με προορισμό το Παρίσι.

Η αφρόκρεμα δηλαδή της Ελληνικής Σκέψης, που για άλλη μια φορά η μικρότητα και τα πολιτικά μίση έσπρωχναν στην εξορία. Μην ξεχνάμε, πως λίγο αργότερα ακολουθεί ακριβώς την ίδια ρότα, άλλος ένας μεγάλος Έλληνας Δημιουργός και Στοχαστής, ο Ιάνις Ξενάκης.

Λίγο διάστημα μετά την αναχώρησή του, καταδικαζόταν ερήμην σε θάνατο. (όπως και ο Ξενάκης)

Φρικτή η μοίρα που πάντα επιφυλάσσει αυτή η πατρίδα στα καλύτερα τέκνα της, αυτά που στο τέλος τη δοξάζουν ερήμην της.


Σπούδασε φιλοσοφία στη Σορβόννη, όπου και δίδαξε (1962-1973).

Αρχισυντάκτης του πρωτοποριακού τότε περιοδικού Arguments (Επιχειρήματα) από το 1956-1962, ίδρυσε και διηύθυνε την ομώνυμη φιλοσοφική σειρά στις Εditions de Minuit, στην οποία εκδόθηκαν επίσης και τα περισσότερα από τα βιβλία του.

Πασίγνωστη η διένεξή του με τον Σαρτρ τον οποίο εγκαλούσε για μη πρωτότυπη σκέψη και έκθεση παλαιότερων φιλοσοφικών ιδεών.

Ο Σαρτρ με τη σειρά του τον κατηγορούσε επειδή είχε εγκαταλείψει τον κομμουνισμό.

Έχει εκδώσει είκοσι τέσσερα βιβλία και πλήθος κειμένων (γαλλικά, ελληνικά και γερμανικά) που μεταφράστηκαν σε δεκαέξι γλώσσες.

Τον Μάρτιο του 2009 αναγορεύτηκε διδάκτωρ φιλοσοφίας από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και αυτή ήταν η τελευταία του επίσκεψη στην Ελλάδα.

Τον Απρίλιο του 2009 κυκλοφόρησε στη Γαλλία από τις εκδόσεις Les Belles Lettres το καινούργιο βιβλίο του, με τίτλο «Αυτό που επέρχεται» και πρόσφατα από τις εκδόσεις Νεφέλη το έργο «Το άνοιγμα στο επερχόμενο και το αίνιγμα της Τέχνης».

Ο καλός Ποιητής, Συγγραφέας και δημοσιογράφος, ο φίλος Γιώργος Δουατζής, είχε την τιμή να πάρει από τον Αξελό μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις, σίγουρα η τελευταία στην Ελλάδα για λογαριασμό της Καθημερινής, τον Απρίλιο του 2009.

Παραθέτω, την χαρακτηριστική εισαγωγή του:

Ένας γοητευτικός έφηβος ογδόντα πέντε ετών, με μυαλό σπινθηροβόλο.

Φωνή και προφορά, υποβλητικές.

Η ανθρώπινη ζεστασιά διάχυτη. Το γέλιο αβίαστο.

Μοναδική οξύνοια δεμένη με παιδική τρυφερότητα.

Και όσο σου μιλάει, νιώθεις από τους τυχερούς εκείνους, που δέχτηκαν τα υψηλά ερεθίσματα «πετάγματος της σκέψης» από έναν από τους σημαντικότερους στοχαστές του αιώνα μας.

Τον συνάντησα στη Θεσσαλονίκη, όπου η εκεί Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ τον αναγόρευσε πρόσφατα επίτιμο διδάκτορα.

Ο λόγος του τελευταίου μεγάλου Ελληνα στοχαστή σε συνεπαίρνει, σε βοηθάει να ανελιχθείς σε άλλες σφαίρες, σε γεμίζει χαρά. Aντε μετά να προσγειωθείς και να κάνεις αυτήν τη σπάνιας ποιητικότητας συζήτηση… συνέντευξη.

«Τα μεγάλα ερωτήματα έχουν απαντηθεί από δεκάδες μεγάλους και παραμένουν αναπάντητα. Στη φιλοσοφία, η έννοια της απάντησης σε ένα ερώτημα είναι μια αδόκιμη σκέψη. Το γιατί υπάρχει ο κόσμος έχει ποτέ αποδειχθεί;» λέει ο Κώστας Αξελός.

Και στην εύλογη ερώτηση αν η συνεχής αυτοαναίρεση της αλήθειας αναζωογονεί ή σκοτώνει τον φιλόσοφο, απαντά:

«Μιλάω πάντα για στοχαστές και όχι για φιλοσόφους. Και η αλήθεια είναι μια πάρα πολύ προβληματική έννοια. Βλέπω την αλήθεια σαν κυρίαρχη μορφή μιας περιπλάνησης. Αμα η περιπλάνηση παίρνει μορφή και περιεχόμενο και συγκροτεί και συγκροτείται, δίνει μια μορφή της αλήθειας. Αλλά η αλήθεια υπακούει στην περιπλάνηση, και όχι το αντίθετο».

Όσοι θέλετε, μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη τη συνέντευξη του Κώστα Αξελού εδώ:

http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_14/04/2009_275322

ΥΓ. Δυστυχώς, ο τίτλος του άρθρου μου είναι σαρκαστικός.

Γιατί η Ελλάδα δεν είναι σε θέση να πενθήσει ένα από τα επιφανέστερα τέκνα της.

Μα ακόμα και στις λεγόμενες "ελληνοκεντρικές" σελίδες αν ρίξτε μια ματιά, θα δείτε πως η είδηση "φωνάζει" δια της απουσίας της. Γιατί απλά δεν τον γνωρίζουν. Δεν έχω βέβαια κανένα πρόβλημα με όσους δεν γνωρίζουν κάτι.

Αλλά όταν αυτοί τυγχάνει να είναι οι κατά τα άλλα "επανελληνιστές" το πράγμα καταντάει όχι μόνο οξύμωρο αλλά απόλυτα γελοίο.