Πένθος Απριλίου

[...] Οι τωρινοί μας οι εχθροί δεν θα μας βλάψουνε ποτέ.

Κατόπι θά ’λθουν οι εχθροί μας, οι καινούριοι σοφισταί.

Όταν ημείς, υπέργηροι, θα κείμεθα ελεεινά και μερικοί θα μπήκαμε στον Άδη.

Τα σημερινά τα λόγια και τα έργα μας αλλόκοτα (και κωμικά ίσως) θα φαίνονται, γιατί θ’ αλλάξουν τα σοφιστικά, το ύφος και τας τάσεις οι εχθροί.[…]

Κωνσταντίνος Καβάφης , Οι Εχθροί.

Και είναι αλήθεια, πως κάθε φορά που επιχειρώ να στοχαστώ για την επταετία, για την περίοδο της συμμορίας των συνταγματαρχών, νιώθω πως κάνω ένα είδος καθόδου στον Άδη...

Την 21η Απριλίου 1967, ήμουν 11 χρόνων.
Μου δόθηκε έτσι, η «χάρις» να μεγαλώσω μέσα στη Δικτατορία ευτυχώς όμως σε ένα σπίτι με γονείς που παρείχαν επαρκείς, επαρκέστατες ηθικές, πολιτικές και κυρίως αισθητικές αντιστάσεις έναντι της ηθικής αθλιότητας των απριλιανών, της πολιτικής ανομίας τους και, της αισθητικής ιλαροτραγωδίας που υπήρξαν τόσο οι ίδιοι ως πρόσωπα όσο και η «κληρονομιά» που άφησαν όταν κατέρρευσαν από το βάρος των εγκλημάτων τους, επιβεβαιώνοντας τραγικά τον προφητικό λόγο του Σεφέρη.

Πολλές φορές, έχω διατυπώσει μια πάγια μου θέση και θα το κάνω άλλη μία φορά για να έχουμε έναν κώδικα κατανόησης της λογικής με την οποία γράφω:

Ακόμα και αν αύριο ή οποιαδήποτε στιγμή επιβάλλονταν με ένα στρατιωτικό πραξικόπημα μία Χούντα των….ιδεολογικών μου ονείρων, θα ήμουν από την πρώτη στιγμή εναντίον της. Γιατί καμία, μα καμία δύναμη δεν μπορεί να νομιμοποιήσει την «ετσιθελική» διάθεση μιας μειοψηφίας και να την επιβάλλει στο σύνολο της Κοινωνίας. Ό,τι και αν πρεσβεύει.

Η Δικτατορία του 1967 δεν ήρθε σε κάποια τυχαία στιγμή.

Αφήνω στη μπάντα τις καθαρά πολιτικές παραμέτρους, (αν και όλα, πολιτική είναι) αφήνω πέρα το γεγονός πως ήταν ένα ξεκάθαρο προϊόν των Ψυχροπολεμικής γεωπολιτικής και βάζω μια άλλη διάσταση.

Ελλάδα, 1967. Λίγα χρόνια μετά τον "τερματισμό" του εμφυλίου.
Με τον διχασμό ακόμα νωπό, η Ελλάδα πασχίζει να βρει βηματισμό, αυτοπεποίθηση και πρόσωπο. Μοιάζει σιγά σιγά να τα καταφέρνει.
Το 1962, ο Γιώργος Σεφέρης τιμάται με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το σύνολο του Ποιητικού του έργου. Δεν είναι μόνος.

Μια ολόκληρη γενιά, η δική του, προσφέρει σημαντικούς και διαφορετικούς Ποιητές και Λογοτέχνες. Παράλληλα ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Μίκης Θεοδωράκης αλλάζουν το τοπίο σε εκείνη την πολύτιμη αισθητική που μπορεί να αναβλύζει από τα χείλη του κάθε ανθρώπου.

Παράγουν, δημιουργούν, προσφέρουν το νέο Ελληνικό Τραγούδι και μέσα από αυτό κοινωνούν σημαντικό ποιητικό λόγο στον κόσμο.

Λίγο πιο πέρα, ο Κάρολος Κουν, ο Γιώργος Μιχαηλίδης, ο Λεωνίδας Τριβιζάς και άλλοι που ξεχνώ, βρίσκουν τον τρόπο να γεμίζουν ασφυκτικά τα θέατρά τους κάνοντας καλό θέατρο.

Στο ίδιο σκηνικό, μπροστά στα καβαλέτα τους ζωγραφίζουν ο Μόραλης, ο Γκίκας, ο Τσαρούχης.

Όλα αυτά, δεν συμβαίνουν ούτε στο περιθώριο, ούτε απομονωμένα ώστε να αφορούν κάποια κλειστά κυκλώματα.

Γονιμοποιούνται στις ευρύτερες μάζες επιδρούν, λειτουργούν και ψυχαγωγούν στην κυριολεξία.
Ας μην ξεχνάμε παρακαλώ, πως Ψυχαγωγία σημαίνει Αγωγή Ψυχής.
Είναι μία πρωτοφανής διεργασία που μόνο ένα αποτέλεσμα μπορεί να έχει:

Το δραστικό ανέβασμα του γενικού επιπέδου, την τοποθέτηση του ποιοτικού πήχη των απαιτήσεων της κοινωνίας πιο ψηλά.
Κάτι, που αν είχε συμβεί, αν είχε ολοκληρωθεί δεν θα δυσκόλευε απλά τη ζωή των μετέπειτα «αστέρων» της νεοελληνικής ζωής, αλλά μάλλον δεν θα τους έδινε ποτέ την ευκαιρία να υπάρξουν.

21η Απριλίου. Οι συνωμότες, έδρασαν «εις το όνομα της πατρίδος» και των «παραδόσεών της αίτινες εκινδύνευον από αλώσεως…»
Έτσι, για να μην κινδυνεύσουν οι ψυχές μας, «Διά προκηρύξεως του αρχηγού ΓΕΣ αντιστρατήγου κ. Οδ. Αγγελή, απαγορεύονται καθ' άπασαν την Επικράτειαν και καθ' οιονδήποτε τρόπον η μετάδοσις ή εκτέλεσις μουσικής και ασμάτων του κομμουνιστού Μίκη Θεοδωράκη» .

Και…σωθήκαμε! Όμως δεν είναι αστείο.

Μόνο για αυτό, μόνο για το γεγονός πως ένα καθεστώς απαγορεύει μια μουσική, έναν συνθέτη, αρκεί για να το φτύσει κάποιος πριν καν αξιολογήσει τον συνθέτη και τη μουσική του.

Αλλά βέβαια, οι συμμορίτες του 1967, δεν έμειναν εκεί.
Προκειμένου να μας προστατεύσουν απαγορεύουν με επίσημη λίστα, περίπου 800 συγγραφείς.
Ανάμεσά τους ο εξόχως επικίνδυνος «δια την τάξιν» Λέων Τολστόι, ο Μπαλζάκ, η Σιμόν Ντε Μποβουάρ, ο Σαρτρ και ο Λουί Αραγκόν.
Επιχειρώντας δε να ασφαλίσουν «τας ελληνοχριστιανικάς παραδόσεις»…διασκευάζουν (!!!) τον Αριστοφάνη στην Ειρήνη όπου το έργο…κόβεται κατά το μισό και, απαγορεύεται ο τίτλος του «Ειρήνη» διότι «περιέχει κομμουνιστικάς νύξεις».
Η Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών απαγορεύει ολοκληρωτικά τις Ικέτιδες και τις Τρωάδες του Ευριπίδη και, τον Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου.

Οι Έλληνες, με την εγκατάσταση της δικτατορίας, έχασαν τη φωνή τους.
Μπήκαν σε μια οδυνηρή αλαλία, καθώς, όλα εκείνα τα ωραία και καινούργια που συνέβαιναν μέχρι πριν από λίγο αίφνης εξαφανίζονται και μπαίνουν υπό διωγμό.
Τέρμα οι συναυλίες.

Τα θέατρα άδειασαν.

Οι μπουάτ έκλεισαν.

Ήταν σαν ένας κήπος που άνθιζε και φούντωνε και ξαφνικά κάποιοι έκοψαν το νερό. Στέγνωσαν τα πάντα. Δεν ήταν δα και δύσκολο.

Ο κόσμος ήταν αφόρητα ταλαιπωρημένος. Έχει βγει από Κατοχή, από Εμφύλιο, από εκτελέσεις κι εξορίες. Και απέραντη ανέχεια.

Η Συλλογική Συνείδηση είναι αθροιστικά κυριαρχημένη από Τρόμο, Κόπωση και Απαισιοδοξία.

Έτσι, η απόλυτη επικυριαρχία του ελαφρολαϊκού, του απόλυτου «τίποτα» σε συνδυασμό με την συστηματική καλλιέργεια της περιφρόνησης προς τις Τέχνες την Κουλτούρα και τους Διανοούμενους ήρθαν σαν ώριμα φρούτα.

Η Δικτατορία, είναι αυτή που διέλυσε κυριολεκτικά κάθε ηθική αντίσταση.
Έβαλε τις πιο βαθιές ρίζες στο δέντρο του αγοραίου λαϊκισμού, δίδαξε τον χαφιεδισμό και το γλείψιμο ως μέσον επιβίωσης, διέρρηξε με λίγα λόγια, κάθε τι το υγιές που υπήρχε.

Και βόλεψε έτσι, δυστυχώς, όλο σχεδόν το μετέπειτα πλέγμα Εξουσίας.

Ναι, μοιάζει με κάθοδο στον Άδη αυτός ο στοχασμός.

Γιατί, σκέφτομαι πως όλα, ξεκίνησαν ακριβώς τη στιγμή που η Ελλάδα, επιχειρούσε να βρει για πρώτη φορά στους νεώτερους χρόνους το Πρόσωπό της.

ΥΓ1: Ο πίνακας που κοσμεί την κεφαλή του άρθρου, είναι το "Δίπτυχο" Λάδι σε κόντρα πλακέ 122x121 cm, του Κυριάκου Κατζουράκη.

ΥΓ2:Το ποίημα του Αλεξανδρινού "Οι Εχθροί" είναι άπό τη σειρά "Τα κρυμμένα" και η ακριβής ημερομηνία της συγγραφής του, είναι απροσδιόριστη. Βρίσκεται στην έκδοση "Τα κρυμμένα" που έκανε το 1993 ο Ίκαρος.