Πένθος Απριλίου 1967- 2010

[...] Οι τωρινοί μας οι εχθροί δεν θα μας βλάψουνε ποτέ.

Κατόπι θά ’λθουν οι εχθροί μας, οι καινούριοι σοφισταί.

Όταν ημείς, υπέργηροι, θα κείμεθα ελεεινά και μερικοί θα μπήκαμε στον Άδη.

Τα σημερινά τα λόγια και τα έργα μας αλλόκοτα (και κωμικά ίσως) θα φαίνονται, γιατί θ’ αλλάξουν τα σοφιστικά, το ύφος και τας τάσεις οι εχθροί.[…]

Κωνσταντίνος Καβάφης , Οι Εχθροί.*

Και είναι αλήθεια, πως κάθε φορά που επιχειρώ να στοχαστώ για την επταετία, για την περίοδο της συμμορίας των συνταγματαρχών, νιώθω πως κάνω μια κάθοδο στον Άδη...

Την 21η Απριλίου 1967, ήμουν 11 χρόνων.

Μου δόθηκε έτσι, η «χάρις» να μεγαλώσω μέσα στη Δικτατορία ευτυχώς όμως σε ένα σπίτι με γονείς που παρείχαν επαρκείς, επαρκέστατες ηθικές, πολιτικές και κυρίως αισθητικές αντιστάσεις έναντι της ηθικής αθλιότητας των απριλιανών, της πολιτικής ανομίας τους και, της αντιαισθητικής ιλαροτραγωδίας που υπήρξαν τόσο οι ίδιοι ως πρόσωπα και καθεστώς όσο και η «κληρονομιά» που άφησαν όταν κατέρρευσαν από το βάρος των εγκλημάτων τους, επιβεβαιώνοντας τραγικά τον προφητικό λόγο του Σεφέρη.

Πολλές φορές, έχω διατυπώσει μια πάγια μου θέση και θα το κάνω άλλη μία φορά για να έχουμε έναν κώδικα κατανόησης της λογικής με την οποία γράφω:

Ακόμα και αν αύριο ή οποιαδήποτε στιγμή επιβάλλονταν με ένα στρατιωτικό πραξικόπημα μία Χούντα των…δικών μου ιδεολογικών ονείρων, θα ήμουν από την πρώτη στιγμή εναντίον της.

Γιατί καμία, μα καμία δύναμη δεν μπορεί να νομιμοποιήσει την «ετσιθελική» άποψη μιας μειοψηφίας και να την επιβάλλει στο σύνολο της Κοινωνίας.

Ό,τι και αν πρεσβεύει.

Η Δικτατορία του 1967 δεν ήρθε σε κάποια τυχαία στιγμή.

Αφήνω στη μπάντα τις καθαρά πολιτικές παραμέτρους, (αν και όλα, πολιτική είναι) αφήνω πέρα το γεγονός πως ήταν ένα ξεκάθαρο προϊόν των Ψυχροπολεμικής γεωπολιτικής του 20^ου και βάζω μια άλλη διάσταση:

Ελλάδα, 1967. Λίγα χρόνια μετά τον "τερματισμό" του εμφυλίου.
Με τον διχασμό ακόμα νωπό, η Ελλάδα πασχίζει να βρει βηματισμό, αυτοπεποίθηση και πρόσωπο. Μοιάζει σιγά σιγά να τα καταφέρνει.

Το 1962, ο Γιώργος Σεφέρης τιμάται με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το σύνολο του Ποιητικού του έργου. Δεν είναι μόνος.

Μια ολόκληρη γενιά, η δική του, προσφέρει σημαντικούς και διαφορετικούς Ποιητές και Λογοτέχνες. Παράλληλα, ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Μίκης Θεοδωράκης αλλάζουν το τοπίο σε εκείνη την πολύτιμη αισθητική που μπορεί να αναβλύζει από τα χείλη του κάθε ανθρώπου.

Παράγουν, δημιουργούν, προσφέρουν το νέο Ελληνικό Τραγούδι και μέσα από αυτό κοινωνούν σημαντικό ποιητικό λόγο στον κόσμο.

Λίγο πιο πέρα, ο Κάρολος Κουν, ο Γιώργος Μιχαηλίδης, ο Λεωνίδας Τριβιζάς και άλλοι που ξεχνώ, βρίσκουν τον τρόπο να γεμίζουν ασφυκτικά τα θέατρά τους κάνοντας καλό θέατρο.

Στο ίδιο σκηνικό, μπροστά στα καβαλέτα τους ζωγραφίζουν ο Μόραλης, ο Γκίκας, ο Τσαρούχης. Πιο κάτω, στη Γαλλία που ζεστά φιλοξενεί τους διωγμένους λόγω φρονημάτων Έλληνες, κάποιοι καταθέτουν τους στοχασμούς σημαντικούς και έργο σπουδαίο: Καστοριάδης και Αξελός ενώ ο Ξενάκης ήδη μεσουρανεί στο μουσικό σύμπαν.

Όλα αυτά, δεν συμβαίνουν ούτε στο περιθώριο, ούτε απομονωμένα ώστε να αφορούν κάποια κλειστά κυκλώματα.

Γονιμοποιούνται στις ευρύτερες μάζες επιδρούν, λειτουργούν και ψυχαγωγούν στην κυριολεξία. Στα χείλη των πολλών, τα «αχ βαχ και αμάν-αμάν» κινδυνεύουν να εξοστρακιστούν από τον λόγο των ποιητών.

Ας μην ξεχνάμε παρακαλώ, πως Ψυχαγωγία σημαίνει Αγωγή Ψυχής.
Είναι μία πρωτοφανής διεργασία που μόνο ένα αποτέλεσμα μπορεί να έχει:

Το δραστικό ανέβασμα του γενικού επιπέδου, την τοποθέτηση του ποιοτικού πήχη των απαιτήσεων της κοινωνίας πιο ψηλά.
Κάτι, που αν είχε συμβεί, αν είχε ολοκληρωθεί δεν θα δυσκόλευε απλά τη ζωή των μετέπειτα «αστέρων» της νεοελληνικής ζωής, αλλά μάλλον δεν θα τους έδινε ποτέ την ευκαιρία να υπάρξουν.

Την ίδια στιγμή στη Βρετανία οι Beatles αλλάζουν το πρόσωπο του τραγουδιού και ειδικά το 1967 ετοιμάζουν ήδη τον 8^ο δίσκο τους, το Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band με το οποίο θα γράψουν ιστορία.

Παράλληλα, ο Bob Dylan στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού κάνει σπορά στις συνειδήσεις, σπορά που ευδοκιμεί σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου μας.

Παντού, η δεκαετία του 60, μοιάζει να είναι η ώρα του τοκετού νέων σκέψεων και αντιλήψεων για όλα.

Η Ελλάδα, μετέχει. Είναι μέρος του κόσμου και πάσχει αν και τραυματισμένη και ανάπηρη από όσα έχουν προηγηθεί, να προλάβει τον χαμένο χρόνο : Δικτατορία Μεταξά, Πόλεμος και Κατοχή, Εμφύλιος και μετεμφυλιακή τρομοκρατία.

Η Χούντα των επίορκων θα λειτουργήσει τελικά σαν έκτρωση χωρίς αναισθητικό στο ήδη προχωρημένης εγκυμοσύνης έμβρυο της νέας Ελλάδας. Και ίσως για αυτό, έκτοτε αδυνατεί πια να «συλλάβει».

21η Απριλίου. Οι συνωμότες, έδρασαν «εις το όνομα της πατρίδος» και των «παραδόσεών της αίτινες εκινδύνευον από αλώσεως…»

Έτσι, για να μην κινδυνεύσουν οι ψυχές μας, «Διά προκηρύξεως του αρχηγού ΓΕΣ αντιστρατήγου κ. Οδ. Αγγελή, απαγορεύονται καθ' άπασαν την Επικράτειαν και καθ' οιονδήποτε τρόπον η μετάδοσις ή εκτέλεσις μουσικής και ασμάτων του κομμουνιστού Μίκη Θεοδωράκη» .

Και…σωθήκαμε! Όμως δεν είναι αστείο.

Μόνο για αυτό, μόνο για το γεγονός πως ένα καθεστώς απαγορεύει μια μουσική, έναν συνθέτη, αρκεί για να το φτύσει κάποιος κατάμουτρα.

Ανεξάρτητα από το ποιος είναι ο απαγορευμένος συνθέτης.

Αλλά βέβαια, οι συμμορίτες του 1967, δεν έμειναν εκεί.
Προκειμένου να μας προστατεύσουν απαγορεύουν με επίσημη λίστα, περίπου 800 συγγραφείς.
Ανάμεσά τους ο εξόχως επικίνδυνος «δια την τάξιν» Λέων Τολστόι, ο Μπαλζάκ, η Σιμόν Ντε Μποβουάρ, ο Σαρτρ και ο Λουί Αραγκόν.
Επιχειρώντας δε να ασφαλίσουν «τας ελληνοχριστιανικάς παραδόσεις»…διασκευάζουν (!!!) τον Αριστοφάνη στην Ειρήνη όπου το έργο…κόβεται κατά το μισό και, απαγορεύεται ο τίτλος του «Ειρήνη» διότι «περιέχει κομμουνιστικάς νύξεις».
Η Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών απαγορεύει ολοκληρωτικά τις Ικέτιδες και τις Τρωάδες του Ευριπίδη και, τον Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου.

Οι Έλληνες, με την εγκατάσταση της δικτατορίας, έχασαν τη φωνή τους.
Μπήκαν σε μια οδυνηρή αλαλία, καθώς, όλα εκείνα τα ωραία και καινούργια που συνέβαιναν μέχρι πριν από λίγο, αίφνης τελούν υπό διωγμό.

Τέρμα οι συναυλίες.

Τα θέατρα άδειασαν.

Οι μπουάτ έκλεισαν.

Ήταν σαν ένας κήπος που άνθιζε και φούντωνε και ξαφνικά κάποιοι έκοψαν το νερό. Στέγνωσαν τα πάντα. Δεν ήταν δα και δύσκολο.

Ο κόσμος ήταν αφόρητα ταλαιπωρημένος. Η πρόσφατη ιστορία του τον έχει εξουθενώσει και σε αυτό, προστίθεται η απέραντη ανέχεια.

Η Συλλογική Συνείδηση, αθροιστικά, είναι κυριαρχημένη από Τρόμο, Κόπωση και Απαισιοδοξία.

Έτσι, η απόλυτη επικράτηση του ελαφρολαϊκού, του απόλυτου «τίποτα» σε συνδυασμό με την συστηματική καλλιέργεια της περιφρόνησης προς τις Τέχνες την Κουλτούρα και τους Διανοούμενους ήρθαν σαν ώριμα φρούτα.

Η Δικτατορία, είναι αυτή που διέλυσε κυριολεκτικά κάθε ηθική αντίσταση.
Έβαλε τις πιο βαθιές ρίζες στο δέντρο του αγοραίου λαϊκισμού, δίδαξε τον χαφιεδισμό και το γλείψιμο ως μέσον επιβίωσης, διέρρηξε με λίγα λόγια, κάθε τι το υγιές που υπήρχε.

Και βόλεψε έτσι, δυστυχώς, όλο σχεδόν το μετέπειτα πλέγμα Εξουσίας.

Ένα εξουσιαστικό πλέγμα στο οποίο πολλές φορές, απίστευτες μετριότητες, ανθρωπάκια θλιβερά και αστοιχείωτα , βρέθηκαν να είναι αγιοποιημένα λόγω συγκυριών και κατέλαβαν υπεύθυνες θέσεις χαμηλώνοντας έτσι απελπιστικά τον ποιοτικό πήχη της διακυβέρνησης του τόπου.

Η δικτατορία, άνοιξε το λάκκο.

Το ΠΑΣΟΚ και ο καθεστωτικός λαϊκισμός του έριξαν την πρώτη ταφόπλακα.

Η Ν.Δ. του ανιψιού Καραμανλή αποτελείωσαν το έργο μετατρέποντας τον τάφο σε χωματερή.

Το μόνο που μπορώ πια να σκεφτώ, είναι εκείνος ο στίχος του Θεοδωράκη-ελπίζω να τον θυμάται και ο ίδιος: Ο εξευτελισμός σου να γίνει τέλειος,/ πρέπει να δεις, πρέπει να γίνεις, / αυτό που ήσουν κάποτε θα γίνεις ξανά.

2010: Ο Μάριος Ζ είναι ακόμα στη φυλακή για δύο σαμπουάν που τα βάφτισαν μολότοφ.

Κατά τα άλλα, κάποιοι επικίνδυνα υποκριτές ή ανόητοι αναρωτιούνται για τα αίτια που γεννούν την «τρομοκρατία».

Ναι, μοιάζει με κάθοδο στον Άδη αυτός ο στοχασμός.

Γιατί, σκέφτομαι πως όλα, ξεκίνησαν ακριβώς τη στιγμή που η Ελλάδα, επιχειρούσε να βρει για πρώτη φορά στους νεώτερους χρόνους το Πρόσωπό της.

ΥΓ1: Η φωτογραφία στην κορυφή, που θα μπορούσε να έχει για τίτλο "δρόμος του πουθενά" με την όποια ελπίδα να κοιτάζει αλλού, είναι τραβηγμένη στη Λεμεσό λίγο πριν από το ξημέρωμα.

ΥΓ2:Το ποίημα του Αλεξανδρινού "Οι Εχθροί" είναι από τη σειρά "Τα κρυμμένα" και η ακριβής ημερομηνία της συγγραφής του, είναι απροσδιόριστη. Βρίσκεται στην έκδοση "Τα κρυμμένα" που έκανε το 1993 ο Ίκαρος

Συμπλήρωμα:

Όταν έστελνα στο tvxs το άρθρο χθες το μεσημέρι δεν είχα ακόμα πληροφορηθεί την «απελευθέρωση» του Μάριου Ζέρβα. Βάζω τη λέξη σε εισαγωγικά γιατί συνιστά τραγέλαφο η αποφυλάκιση υπό «περιοριστικούς όρους» ενός ανθρώπου που συνελήφθει γιατί διαδήλωνε και θεωρήθηκε περίπου τρομοκράτης επειδή είχε στο σακίδιό του σαμπουάν τα οποία η λογική των πραιτόρων μεταποίησε με χυδαία κουτοπονηριά σε μολότοφ.

Συνιστά επίσης τραγέλαφο και Καφκικό εφιάλτη, πως αυτός ο άνθρωπος κρατήθηκε δέσμιος για τόσο καιρό ενώ πάμπολλοι πολίτες, γονείς μαθητών του και άλλοι, έσπευσαν από την πρώτη στιγμή να δηλώσουν επώνυμα την στήριξή τους στον Μάριο Ζέρβα επιβεβαιώνοντας με τους πλέον κατηγορηματικούς τρόπους την απόλυτη πίστη τους στο ήθος του –ζωγραφίζοντας έναν άνθρωπο που απλά, δεν υπήρχε καμία περίπτωση να συμμετείχε σε βανδαλισμούς.

Συνιστά τραγωδία και φρίκη η περίπτωση του Μάριου αλλά και του κάθε Μάριου-γιατί δεν είναι ο μόνος- όταν αυτά συμβαίνουν σε ένα Κράτος (;) στο οποίο κυκλοφορούν ελεύθεροι δεκάδες αισχροί καταχραστές της δημόσιας περιουσίας, δεκάδες συστηματικοί κλέφτες και άρπαγες, όλοι αυτοί που ανερυθρίαστα υποθήκευσαν το μέλλον του τόπου και ακύρωσαν τα όνειρα εκατομμυρίων νέων ανθρώπων.

Μετά από μία παρανοϊκή και παρατεταμένη ηθικά παράνομη κράτηση, τον απελευθέρωσαν με «περιοριστικούς όρους» αυτοί, που συστηματικά τρομοκρατούν συνειδήσεις και τεμαχίζουν οτιδήποτε επιχειρεί να βγάλει το κεφάλι από τα σκατά.

Ακυρώνοντας έτσι εν τέλει ακόμα και την φερόμενη ως επιτυχία τους εάν και εφ’ όσον εξάρθρωσαν τους αυτόκλητους εκδικητές κουμπουροφόρους του «Επαναστατικού Αγώνα» και του κάθε «Επαναστατικού Αγώνα» .

Αν ποτέ αναζητήσουν με ειλικρίνεια τη γενεσιουργό αιτία της «τρομοκρατίας» θα πρέπει να αυτοκτονήσουν μπροστά στον καθρέπτη τους.

Γιώργος Πήττας για τον Πολίτη και το TVXS