Αντίο Μιχάλη Παπαγιαννάκη

Έφυγε ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης. 19 Αυγούστου 1941, στην Καλαμάτα, ήταν που είδε το πρώτο φως, για να κλείσει η αυλαία της ζωής του σήμερα, μετά από πολύχρονη και γεμάτη πείσμα μάχη με τον καρκίνο.


Σπούδασε Νομικά, Οικονομικές και Πολιτικές Επιστήμες σε Αθήνα, Μονπελιέ και Παρίσι. Εργάστηκε ως καθηγητής και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού 2, στο Ινστιτούτο Διοίκησης Επιχειρήσεων του Ορσαί και στο Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο του Μονπελλιέ.


Έκανε έρευνες και μελέτες πάνω στη μεσογειακή οικονομία, την ΕΟΚ, την Κινεζική αγροβιομηχανία, την αλιεία στην Ελλάδα και άλλες, για λογαριασμό της ΕΟΚ, της ΓΚΑΤΤ και του ΟΗΕ, από το 1967 ως το 1987.

Υπήρξε επιστημονικός συνεργάτης στο Πάντειο και έχει συνεργαστεί και αρθρογραφήσει στο Βήμα, τον Οικονομικό Ταχυδρόμο, το Αντί, την Αυγή και τον Πολίτη. Μιλούσε Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά και Ιταλικά.


Ως το 1963 ήταν μέλος της ΕΔΑ.

Κατά τη στρατιωτική χούντα (1967-1973) εντάχτηκε στη Δημοκρατική ‘Aμυνα. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της ΕΑΡ καθώς επίσης και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και της Εθνικής Γραμματείας της.

Εντάχθηκε στον Συνασπισμό, έγινε μέλος της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής του καθώς και της Πολιτικής Γραμματείας του, υπεύθυνος του Τμήματος Οικολογία και Ποιότητα της Ζωής. Μαζί με διάφορα άλλα στελέχη του κόμματος ανήκε στην τάση Ανανεωτική Πτέρυγα του ΣΥΝ.
Εξελέγη ευρωβουλευτής του ΣΥΝ στις ευρωεκλογές του ευρωεκλογές του 1989, του 1994 και του 1999. Στις εκλογές 2007 εκλέχθηκε Βουλευτής στη Β’ Αθηνών, τρίτος σε σταυρούς μέσα στο κόμμα του.


Υπήρξε άνθρωπος εξαιρετικής συνέπειας στις ιδέες του, ιδιαίτερα ευγενής και διαλεκτικός. Προσωπικά, τον γνώριζα ελάχιστα, από την εποχή που συνεργάστηκε με το Κανάλι 15, το πρωτοπόρο ελληνικό ραδιόφωνο του Ρ. Κούνδουρου.

Συμπίπταμε κάποιες φορές στο studio και είχαμε πιεί αρκετούς καφέδες συζητώντας. Εντύπωση μου είχε κάνει η αυθεντική του έγνοια για τον Πολιτισμό και οι γνώσεις του σε ζητήματα Παιδείας και Περιβάλλοντος.

Αυτό που έχει σημασία, είναι πως ο Παπαγιαννάκης, σε κάθε συζήτηση, έφερνε το θέμα "Περιβάλλον" σε πρώτη γραμμή σε εποχές που για τους περισσότερους ήταν ζήτημα "περιθωριακό".

Μιλάω, για τα μέσα της δεκαετίας του 80 περίπου. Οι "εμμονές" του, ήταν η ποιότητα της καθημερινής ζωής των πολιτών και, ήταν ίσως, ο πρώτος ενεργός πολιτικός που είχε βγάλει από το λεξιλόγιό του τη λέξη "λαός" και μιλούσε για Πολίτες, Ενεργούς Πολίτες και για την αξιοπρέπεια που τους οφείλει η Πολιτεία στην καθημερινότητα.

Ήταν ένας πραγματικός Έλληνας Ευρωπαίος, εκπροσωπούσε δηλαδή ένα "είδος" που οδυνηρά σπανίζει από τον τόπο και που τώρα έγινε ακόμα πιο φτωχό.

Η οξύνοιά και η οξυδέρκεια που τον διέκριναν σε συνδυασμό με το τελείως αδέσμευτο μυαλό του, έκαναν πολλούς «φίλους» του να τον υποσκάπτουν πλαγίως ή και ευθέως, γιατί απλά δεν «συνέφερε». Θα μας λείψει πάρα πολύ, ιδιαίτερα σε αυτή την ιδιαίτερα άθλια εποχή της φτήνιας και της χυδαιότητας που εκπέμπει η πολιτική.

Αντί άλλου αφιερώματος, παραθέτω την τελευταία του συνέντευξη στην Αυγή.

17/5/2009
Συνέντευξη στον ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ

Ο πλέον συνεπής ευρωπαϊστής πολιτικός της χώρας, ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, αποδίδει την οικονομική κρίση στη συνολική λειτουργία του συστήματος, αλλά και στη λειτουργία της Ε.Ε. που εν πολλοίς δεν διέφερε. Με συνέντευξή του στην “Κ.Α.” αναλύει με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο τις τρέχουσες εξελίξεις στην Ελλάδα και στην Ευρώπη και, όπως πάντα, δεν αρκείται στις διαπιστώσεις. Προτείνει συγκεκριμένα πράγματα.

* Μπορούμε να βγούμε από την κρίση με περισσότερα δικαιώματα για τους εργαζομένους, όπως υποσχέθηκε ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Θαπατέρο;

Μπορεί ναι, μπορεί και όχι. Δεν έχει, όμως, σχέση με την κρίση. Υπό προϋποθέσεις, η κρίση μπορεί να φέρει άλλα θετικά.

* Όπως;

Αλλαγές στον τρόπο κατανάλωσης, στην κυκλοφορία, στην οργάνωση της ζωής της πόλης, μια πιο λιτή αντίληψη για τη ζωή, που είναι πιο κοντά στις οικολογικές αντιλήψεις.

* Ακούσαμε τον πρώην πρωθυπουργό κ. Σημίτη να αποδίδει πολλά από τα δεινά της Ευρώπης στον κ. Μπαρόζο.

Δεν νομίζω ότι είναι τόσο αφελής. Βάρεσε τον κ. Μπαρόζο, και σωστά, γιατί αυτό που εκκρεμεί είναι αν τα κράτη μέλη θα τον ψηφίσουν για πρόεδρο της Κομισιόν. Επομένως για τον “Μπαρόζο σου μιλάω, για τον Μπαρόζο μου μιλάς”. Θα έπρεπε να ήταν διαβολική προσωπικότητα για να ευθύνεται για όλα τα δεινά. Η κρίση είναι αποτέλεσμα της συνολικής λειτουργίας του συστήματος.

* Μήπως είναι και αποτέλεσμα της λειτουργίας της Ε.Ε.;

Δεν υπήρξε μεγάλη αντίφαση ανάμεσα στο ένα και στο άλλο. Ωστόσο η ύπαρξη της Ε.Ε. και ορισμένοι μηχανισμοί της βοήθησαν και στο να αμβλυνθούνε, για ένα διάστημα τουλάχιστον, πλευρές της κρίσης. Πρέπει να σκεφτούμε τι θα γίνει στο μέλλον, δηλαδή για την Οικονομική και Νομισματική Ένωση, για το κοινό νόμισμα. Είδατε ότι χώρες που ήταν φανατικά εναντίον τώρα παρακαλάνε να γίνουν ακόμα και αύριο το πρωί μέρος της ευρωζώνης.

* Αν μπορούσαμε με τίτλους να πούμε 3-4 πράγματα που θα έπρεπε να γίνουν για την Ε.Ε., ποια θα ήταν αυτά;

Να προχωρήσει ταχύτητα η ευρωπαϊκή ενοποίηση.

Εν πάση περιπτώσει, επειδή αυτό δεν θα γίνει σε μια μέρα, να προχωρήσει αμέσως η ενοποίηση της οικονομικής διαχείρισης. Να υπάρξει οικονομική πολιτική, να αποκτήσει η Ε.Ε. έναν υπουργό Οικονομικών και ένα συμβούλιο. Κάνει εν μέρει αυτή τη δουλειά η άτυπη σύνοδος των υπουργών της ευρωζώνης, λόγω της ύπαρξης του κ. Γιουνκέρ. Αν φύγει όμως; Επίσης ένα ευρύ πανευρωπαϊκό πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων, με στόχο να τονώσει την οικονομία και να δημιουργήσει θέσεις απασχόλησης.

* Μου δώσατε καλή πάσα για να σας ρωτήσω για την πρόβλεψη του κ. Γιουνκέρ περί ενδεχόμενης κοινωνικής έκρηξης.

Αυτό το λένε πολλοί. Δεν νομίζω πάντως ότι ο κ. Γιουνκέρ έκανε κάποια νέου τύπου ανάλυση.

* Οι θέσεις που εκφράζει η σοσιαλδημοκρατία μάλλον είναι οι ζητούμενες, όμως τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα δεν έχουν την ίδια απήχηση. Πού το αποδίδετε;

Όταν κάποιες ιδέες-προτάσεις έχουν ωριμάσει ιστορικά, είναι σωστές και αναγκαίες, πολλές φορές αυτονομούνται από τους πολιτικούς φορείς που τις γέννησε.

Και όταν πολιτικοί φορείς της σοσιαλδημοκρατίας αυτονομούνται από τις βασικές αρχές, όπως δημόσια παρέμβαση, δημόσιος τομέας, επενδύσεις από το κράτος, και πάνε προς αλλού, τα υιοθετούν όλοι.

Από τον Ομπάμα μέχρι τους πάντες.
Είμαι πεπεισμένος ότι πρέπει να γίνει προσπάθεια να επιστρέψουν οι σοσιαλδημοκράτες και όσοι είναι γύρω τους στις βασικές αρχές που είχαν εδώ και δεκαετίας, που είναι μεταρρύθμιση, εκσυγχρονισμός, δημόσια παρέμβαση, κοινωνικό κράτος και να προστεθεί η οικολογία.

* Δεν έπαιξε ρόλο ότι από το τέλος της δεκαετίας του ‘90 και μετά, προσδέθηκαν με πολλές συντηρητικές επιλογές;

Τότε δεν υπήρχε ανοιχτή κρίση. Ήθελαν να δοθεί ένας αέρας στην πορεία της οικονομίας, που, καλώς ή κακώς, κακώς λέω εγώ, θεωρούσαν ότι μπορεί να γίνει με την προσέγγιση με τους νεοφιλελεύθερους.

* Παίζει ρόλο ότι δεν υπάρχει και κάποια εμβληματική φιγούρα ή προσωπικότητες στον χώρο της που να τραβήξουν το κάρο;

Προφανώς. Πέραν από τις ιδέες που θα την σπρώξουν, όντως οι ηγεσίες είναι ανεπαρκέστατες.

* Έχετε την αίσθηση ότι αυτόν τον ρόλο σε παγκόσμιο επίπεδο έχει φτάσει να τον παίζει ο Ομπάμα;

Μερικοί το ελπίζουν πολύ βιαστικά. Ο Ομπάμα, αν περάσει μια-δυο ιδέες, όπως η επιστροφή στην ανάγκη της δημόσιας παρέμβασης, καλό θα είναι, γενικώς…

* Τρεις εβδομάδες πριν από τις ευρωεκλογές, πώς κρίνετε το επίπεδο της αντιπαράθεσης;

Δεν υπάρχει καμία αντιπαράθεση ουσίας σχετικά με την ευρωπαϊκή πολιτική.

* Το αποδίδετε στη στάση των δυο μεγάλων κομμάτων, που επικεντρώνονται στα σκάνδαλα;

Όχι μόνο επικεντρώνονται, αλλά μας λένε ανοιχτά και καθαρά ότι τους βολεύει αυτή η συζήτηση.

* Γιατί έκλεισε ο πρωθυπουργός τη Βουλή;

Ο κ. Καραμανλής έκλεισε τη Βουλή για να κλείσει ένα κεφάλαιο, αυτό της παραγραφής. Μας είπε ότι το έκανε για να μπούμε στην πραγματική συζήτηση. Πείτε μου ένα θέμα που έθεσε είτε ο ίδιος είτε στελέχη του.

* Σε πρόσφατη συνέντευξή σας, σχολιάσατε ότι το ΠΑΣΟΚ έχει μπει σε μια διαδικασία άκριτης υιοθέτησης αιτημάτων, χωρίς, ταυτόχρονα να παίρνει θέση στα μεγάλα ζητήματα…

Παίρνει όλο και λιγότερο θέση -όχι ότι είχε και πολλές- όσο πλησιάζουν οι εκλογές.

Σε ένα βαθμό αυτή η πίεση συμβαίνει πάντοτε, όμως στο ΠΑΣΟΚ παρά έχει γίνει το κακό. Δυστυχώς, γιατί αυτό δεν βοηθάει να έρθουμε σε πραγματική συζήτηση για τα μεγάλα προβλήματα της χώρας, από την πορεία προς την πολιτική ενοποίηση της Ε.Ε. έως το κοινωνικό κράτος.

* Μέσα σε αυτήν την κατάσταση, πώς βλέπετε τον ΣΥΡΙΖΑ;

Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να μιλήσει περισσότερο, όχι μόνο καταγγέλλοντας.

Να προτείνει και να κάνει πολιτικές αναλύσεις με άμεσο αποτέλεσμα και κινητοποιήσεις.

Για παράδειγμα, όταν βάλαμε τους ελεύθερους χώρους ως θέμα.

Δεν μείναμε στη θεωρητική ανάλυση.

Κάναμε παρουσίαση ολοκληρωμένων θέσεων, κάναμε κινητοποιήσεις και πολλά άλλα. Πρέπει και σε άλλα μεγάλα θέματα, όπως το κοινωνικό κράτος, η οικολογία, να κάνουμε το ίδιο.

* Ποιο θα είναι το θετικό αποτέλεσμα για τον ΣΥΡΙΖΑ;

Θετικό είναι ότι μπορεί να ξεπερνάει τις παρελθούσες επιδόσεις και να πλησιάζει τους γενικούς στόχους.

* Με τους Οικολόγους Πράσινους ψηλά στις δημοσκοπήσεις, τι ρόλο θα παίξει στην ψήφο η οικολογική παράδοση της ανανεωτικής αριστεράς;

Τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων είναι επιπόλαια, ανεβοκατεβαίνουν. Οι Οικολόγοι παίρνουν και από εμάς, παίρνουν, όμως, και από τη Ν.Δ. αλλά και την αδιευκρίνιστη ψήφο. Δεν γίνεται σε δυο μέρες να διαμορφώσεις μια πολιτική που έπρεπε να το κάνεις από πρόπερσι, τότε που η πλειοψηφία μας αρνήθηκε οργανωτική και πολιτική προσέγγιση με τους Οικολόγους Πράσινους.

-------------------------------------------------

Ανακοίνωση του ΣΥΝ.
Από το γραφείο Τύπου του Συνασπισμού εκδόθηκε η ακόλουθη ανακοίνωση:

«Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, βουλευτής του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς δεν είναι πια μαζί μας. Ο Μιχάλης, μέλος της ΚΠΕ του ΣΥΝ, υπήρξε μια συνεπής και νηφάλια φωνή της Ανανεωτικής Αριστεράς.
» Διακρίθηκε για την ανεξαρτησία της γνώμης του, το ανοιχτό μυαλό του, τις ριζοσπαστικές του θέσεις. Σταθερά προσηλωμένος στις ιδέες της ανανέωσης, της οικολογίας, του ευρωπαϊσμού, υπήρξε πάντα ένας λαμπρός αγωνιστής.
» Ηγετικό στέλεχος της ΕΑΡ και μετά του Συνασπισμού, πάλεψε με ειλικρίνεια και ανιδιοτέλεια για μια σύγχρονη φυσιογνωμία της Αριστεράς.
» Τα μέλη και τα στελέχη του ΣΥΝ θα θυμούνται πάντα τον ευθύ του λόγο, τις πλούσιες γνώσεις του, τη μαχητική του παρουσία. Θα ξέρουν ότι ο Μιχάλης θα είναι πάντα μαζί μας στους δύσκολους δρόμους για μια Αριστερά που πιστεύει στο σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο».

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας σε μήνυμά του αναφέρει:

«Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης υπήρξε τολμηρός στοχαστής και μαχητής ιδεών. Ανοιξε δρόμο ιδεολογικής και αγωνιστικής συνέπειας, πολιτικού ήθους, κοινωνικής συμμετοχής, διεκδίκησης και προσφοράς.
» Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, γνήσιος μαχητής της Αριστεράς, πάλεψε με θάρρος και ψυχή για προσωπικά και συλλογικά οράματα, αλλά και για τις ακλόνητες αξίες της Δικαιοσύνης, της Αλληλεγγύης και της Αξιοπρέπειας.
» Η απώλειά του είναι μεγάλη για όλους όσοι πίστεψαν και πιστεύουν ότι ο αγώνας για την δημοκρατία και ένα καλύτερο μέλλον είναι διαρκής.
» Στους οικείους του εκφράζω τη βαθύτατη θλίψη μου».

Ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης αγωνίστηκε σε όλη του τη ζωή με μαχητικό πνεύμα, αλλά και νηφαλιότητα για τις ιδέες και τα οράματά του: για τη Δημοκρατία, την ευρωπαϊκή Αριστερά της ριζοσπαστικότητας και της ανανέωσης, την ειρήνη και τη διεθνή συνεργασία.
» Στους συντρόφους του στον ΣΥΡΙΖΑ και στους οικείους του εκφράζω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια».

Ο πρόεδρος της Βουλής Δημήτρης Σιούφας έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Η Βουλή των Ελλήνων και η ελληνική πολιτική ζωή έχασαν σήμερα ένα σημαντικό πολιτικό και έναν εξαίρετο άνθρωπο.
» Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης υπηρέτησε με γνώση, δύναμη, θάρρος και αποτελεσματικότητα την Ελλάδα, την Ευρώπη, τη δημοκρατία, τις ιδέες του και τον πολιτικό του χώρο.
» Διακρίθηκε στο Ελληνικό και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τις πολιτικές και ανθρώπινες αρετές του. Πίστευε στη δύναμη της λογικής πειθούς και στην επιστημονική προσέγγιση των προβλημάτων. Η ηπιότητα του χαρακτήρα του ήταν από τις ισχυρότερες αρετές του. Ενέπνεε πάντα εμπιστοσύνη, σεβασμό και πειθώ. Κυριαρχούσε έτσι συχνά στην πολιτική συζήτηση χωρίς να προσπαθεί ποτέ να επιβληθεί.
» Η Ελλάδα και η Ευρώπη χάνουν έναν σημαντικό εργάτη της οικοδόμησης ενός καλύτερου, πιο ανθρώπινου αύριο».

Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπανδρέου, μόλις πληροφορήθηκε τον θάνατο του Μιχάλη Παπαγιαννάκη, έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Είναι μια μεγάλη απώλεια ενός καλού φίλου. Ενός πολιτικού με ήθος. Ενός ενεργού πολίτη, που πάλεψε για την πρόοδο και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του».

Η γγ της ΚΕ του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα έστειλε στην οικογένεια του Μιχάλη Παπαγιαννάκη το ακόλουθο τηλεγράφημα:

«Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια για το θάνατο του Μιχάλη Παπαγιαννάκη, με τον οποίο με συνδέουν αγωνιστικές αναμνήσεις των μαθητικών και φοιτητικών μου χρόνων. Ανεξάρτητα από τις διαφορές μας η αντιπαράθεσή μας ήταν πάντα σε αμιγώς πολιτικά πλαίσια».